فرم چاپی

مقدمه

اصولاً فرم بندی به چه منظور انجام می ­شود؟ کتاب، مجله و مواردی از این قبیل، مانند پوستر یا بروشور نیستند که بعد از چاپ، تنها با گیوتین دوربر شوند. بلکه در مقوله هایی از این قبیل، چون کتاب، به دلیل اینکه بعد از چاپ، کار به اتمام نمی­ رسد و مراحل دیگری تا تهیه نهایی در پیش است، دقت بسیار می­ طلبد. در این­جا دیگر نمی ­توان صفحات را به طور مستقل و به هر شکلی که مایل باشید، چاپ کنید، بلکه بایستی به گونه­ ای صفحات را در کنار هم قرار دهید که بعد از چاپ، ماشین­های صحافی و ... قادر به صحافی کتاب باشند. این عمل یعنی قرار دادن صفحات در یک سند به گونه ای بعد از تاهای مختلف، صفحات کتاب آماده دوخت و چسب شوند، را فرم­ بندی گویند.

قطع کتاب

قطع­ ها و اندازه ­های مختلف کتاب در سراسر دنیا بر اساس ابعاد کاغذهای موجود ایجاد شده است و این مهم به دلیل کاهش پرت کاغذ و استفاده بهینه از حداکثر فضای موجود کاغذ ورقی است.

برخی از کتاب­های خارجی در قطعی غیر از آن چه در این­جا به میان آمده است، وجود دارند. چنانچه با کاغذهای موجود در ایران چنین قطعی را در نظر داشته باشید، پرت آن بسیار زیاد خواهد بود. ظاهراً در بعضی از کشورها، بسیاری از ناشران با تولیدکنندگان کاغذ در تماس بوده، ابعاد و اندازه کاغذ خود را سفارش می­ دهند؛ اما در ایران اگر قطعی خارج از استاندارد خودمان استفاده کنیم، نتیجه آن پرت زیاد کاغذ است که کار پرهزینه­ ای خواهد بود.

بنابراین به دلیل اینکه 2 نوع کاغذ ورقی با ابعاد 70×100 و 90×60 در ایران موجود است و با توجه به اینکه مصرف کاغذ یکی از پرهزینه­ ترین موارد یک پروژه چاپی است، اندازه­ های استانداردی استخراج شده است که با رعایت این ابعاد پرت کاغذ به حداقل می ­رسد. قطع ­هایی که در ادامه توضیح داده می ­شود بر این اساس ایجاد شده ­اند البته گاهی اندازه­ ها در حدود چند میلی­متر با آن­چه در این­جا آمده است متفاوت می­شود که اجتناب ناپذیر است.

دقت در طراحی قبل از فرم ­بندی

(دقت کنید که فرم­ بندی­ ها و شماره­ گذاری صفحات ارائه شده در این­جا برای متن فارسی و کتاب­هایی است که از راست ورق می­خورند. طبیعی است برای متن انگیسی، شماره­ گذاری متفاوت خواهد بود. البته با به­ کارگیری اصول ارائه شده، به دست آوردن شماره صفحات انگلیسی نیز ساده خواهد بود.)

اندازه صفحات خود را به اندازه کتاب بعد از برش در مرحله نهایی، در نظر بگیرید. در این مرحله نبایستی فضای بیش­تر جهت برش، اضافه کرد. بدین ترتیب کار خود را در صفحه به شکل نهایی ببینید. مثلاً چنانچه تصویری در صفحه دارید که باید در وسط صفحه قرار گیرد، آن را وسط چین کنید.

وقتی صفحات خود را در فرم­ بندی قرار دادید، قبل از این­که فرم به دست آمده را جهت تهیه خروجی فیلم ارسال نمایید، در نظر بگیرید که بعد از تا خوردن، فرم­ها از سه طرف برش خواهند خورد. بنابراین محل­های برش در فرم بایستی مشخص باشند. همچنین دقت کنید که چنانچه طرح شما به گونه ­ای است که رنگ یا نقش از صفحه بیرون می­زند، یعنی دور صفحات نبایستی سفیدی وجود داشته باشد، رنگ یا نقش را از اطراف فرم به بیرون از کادر برش بکشید که بعد از تا خوردن و برش کار نهایی، سفیدی نداشته باشد، در غیر این صورت کناره­ های اطراف صفحات کتاب، بعد از برش سفیدی خواهد داشت و کار صحافی با اشکال مواجه خواهد شد.

در فرم بندی برای کتاب­های قطور فرم ­های چاپی روی هم قرار می­گیرند.