یکی از قدیمی ترین ظروف بسته بندی مخصوصا در مورد مواد غذایی ظروف شیشه ای است.

مزایا و معایب شیشه در بسته بندی:

شیشه از نظر شیمیایی خنثی است به عبارت دیگر با ماده محتوی خود هیچ گونه واکنشی انجام نمی دهد. طعم و مزه محصول بسته بندی شده در شیشه بدون تغییر حفظ می شود.

شیشه غیر قابل نفوذ، فاقد بو و بهداشتی می باشد.

ظروف شیشه ای از استحکام خوبی برخوردار اند و به اشکال، اندازه ها و رنگ های مختلف ساخته می شود.

شیشه شفاف بوده و اجازه رویت محتوی خود را خریدار و عرضه آن توسط فروشنده در فروشگاه های زنجیره ای می دهد.

با ساخت و تولید انبوه بطری و تنوع ابعاد و حجم آن بشر کنونی توانسته است در بسته بندی ها ظروف شیشه ای را یک امر مهم به حساب آورد. امروزه بیش از صدها نوع از اجناس و مواد در بسته های شیشه ای بسته بندی می شوند و با کیفیت برتر به بازار فروش عرضه می شوند. البته باید متذکر شد که علم شیشه و شیشه گری در ایران نیز از زمان های قبل بوده و هم اکنون نیز رو به رشد است.

استفاده از شیشه برای امور بسته بندی بعد از جنگ جهانی دوم همواره سیر صعودی داشته است. چرا که شیوه های تولید سریع و پیوسته و اتوماسیون تولید بطری ها و پر کردن آنها به تولید کنندگان این امکان را داده که از پس تقاضاها برآیند و قیمت آنها را پایین نگه دارند. در نتیجه پژوهشگران راه هایی برای اصلاح هرچه بیشتر مقاومت مکانیکی و شیمیایی ظروف شیشه ای پیدا کردند و می کنند.

بطور کلی باید گفت شیشه ماده ایده آلی برای ظروف بسته بندی یا ترکیبی از کارآیی، بهداشتی، و زیبایی آن است. به عنوان یک مثال زنده می توان اذعان داشت که در بسیاری از کشورهای پیشرفته عمده ترین تولید کنندگان مواد غذایی (بخصوص غذای کودکان) استفاده از ظروف شیشه ای را در روش کار خود قرار داده اند با تمام این ها هر چند که شیشه ماده مناسبی برای بسته بندی بعضی مواد است برای برخی کالاهای خاص بهترین ماده بسته بندی است.

شکل دهی به شیشه که در قرون 17 و 18 توسعه پیدا کرده بود امکان بیشتری برای تولید اشکال مختلف و دکوری فراهم کرد. نام سازنده و نوع شیشه می توانست بر روی آن حک شود که به نوعی بیانگر هویت کارخانه نیز بود. با توسعه فناوری ها در قرون 18 و 19 قیمت انواع محصولات شیشه ای رو به کاهش گذاشت. "اونز" اولین ماشین چرخشی تولید بطری شیشه ای را در سال 1889 اختراع کرد. بلافاصله بطری های شیشه ای در شکل های متنوع و اندازه های مختلف به جذابیت اقتصادی برای محصولات مصرفی تبدیل شد و از اوایل قرن نوزدهم تا دهه 1960 بطری های شیشه ای بازار محصولات مایع را در اختیار گرفتند. یک ماشین مدرن به عنوان نمونه روزانه 20 هزار بطری در روز تولید می کند. زمانی که سایر بسته بندی ها نظیر فلزات و پلاستیک در دهه 1970 عمومیت پیدا کردند بسته بندی شیشه ای برای محصولات با ارزش بالا مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه از شیشه به عنوان یک بسته بندی سخت استفاده های متنوعی صورت می گیرد. وزن، شکنندگی و قیمت آن در مقایسه با محصولات فلزی و پلاستیکی بازار بسته بندی شیشه ای را کم رونق کرده است، اما برای محصولات با چشم انداز کیفیت بالا و نگهداری بهتر و بیشتر، شیشه هنوز یک محصول بسته بندی موثر است.

نکات مرتبط، بازیافت و انرژی

شیشه برای بسته بندی بسیاری از مواد غذایی مانند آب میوه، ژله و روغن گیاهی و غذای کودک و ... به کار می رود.

پنج درصد از وزن و دو درصد از حجم سیل زباله های جامد را شیشه تشکیل می دهد.

بر خلاف کاغذ که از سوختن آن بخار و الکتریسته تولید می شود سوزاندن شیشه یک پیشنهاد خوب نیست.

شیشه هیچ انرژی گرمایی را برای تولید بخار و الکتریسیته ایجاد نمی کند چون کاغذ می سوزد ولی شیشه فقط ذوب می شود.

دفن شیشه هم باعث حفظ ارزش های آن نمی شود بنابراین بازیافت معمولا بهترین انتخاب است.

بازیافت شیشه باعث ذخیره انرژی نسبتا خوبی می شود، استفاده از شیشه های بازیافتی برای ساختن تولیدات جدید 40 درصد انرژی کمتری نسبت به ساختن این محصولات از مواد خام و جدید دارد.

بازیافت باعث ذخیره انرژی می شود چون خرده شیشه های حاصل از مواد بازیافتی نسبت به مواد خام، نیاز به درجه حرارت کمتری برای ذوب شدن دارد. مواد تازه برای ساختن شیشه عبارت است از (ماسه- کربنات سدیم- سنگ آهک) شیشه های کهنه به آسانی تبدیل به بطری و شیشه های دهن گشاد و یا محصولاتی مانند عایق های فایبر گلاس می شود.

چگونه شیشه بازیافت می شود؟

آماده کردن شیشه هایی که محتویات آن مصرف شده است آسان است همه چیزی که لازم است انجام دهید این است که سر و کلاهک یا چوب پنبه شیشه ها برداشته و شیشه ها را با آب شستشو دهید.

بیشترین چیزی که بازیافت کنندگان از شما تقاضا دارند دسته بندی شیشه ها بر حسب رنگ است رنگ های روشن- سبز- کهربایی (قهوه ایی روشن) از آنجا که نمی توان نرگ شیش ها یی را که به رنگ های مختلف ساخته می شوند پاک کرده و از بین برد این معنی را می دهد که بازیافت کنندگان شیش های روشن، نمی توانند از خرده شیشه یا خمیر شیشه های رنگی استفاده کنند.

چرا کارخانه ها مواد غذایی و نوشابه های خود را در شیشه های سبز یا قهوه ای بسته بندی می کنند؟

چون شیشه های رنگی بعضی مواد غذایی و نوشابه های حساس به نور را حفظ می کند شما نمی توانید همه محصولات شیشه ای را بازیافت کنید مانند حباب لامپ ها، ظروف چینی، سرامیک ها، شیشه آینه ها، شیشه پنجره ها و ظروفی که مواد آنها موادی نیست که بطری ها و کوزه های شیشه ای با آن ساخته می شوند بنابر این نمی توان آنها را با شیشه های قابل بازیافت درهم آمیخت.

از طرفی بطری ها و شیشه های دهان گشاد هستند که ما هر روزه آنها را دور می ریزیم و حباب لامپ و ظروف چیزیهایی نیستند که بیشترین زباله ما را ایجاد کنند در ضمن باید از گذاشتن ظروف پیرکس که در مقابل حرارت مقاومند یا یشیشه های ماتی که داخل آنها را نمی توان دید در ظروف بازیافت خودداری کرد.

بازیافت شیشه از آغاز تاکنون

شیشه چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح، شیشه به صورت یک لعاب آبگونه تزئینی در خاورمیانه استفاده می شد. ظرف های شیشه ای رنگی برای خوردن و آشامیدن از سال 1550 گسترش یافته و مورد استفاده قرار گرفته است. قدیمی ترین شیشه صاف و شفاف، یک گلدان ریخته گری شده در نینوای آشور است که در حدود 800 سال قبل از میلاد تولید شده و اکنون در موزه British لندن قرار دارد. در قرون هجدهم و نوزدهم شیشه بسیار گران بود و برای کاربردهای محدود همانند تولید پنجره های شیشه ای رنگی کلیسا استفاده می شد.

در ابتدای قرن بیستم با انقلاب صنعتی تولید شیشه با مقیاس بزرگی آغاز گردید. برای مثال تولید لامپ سبک شیشه ای ماشین در سال 1926 آغاز شد.امروزه شیشه ماده گران بهایی به شمار نمی رود و برای بسته بندی مواد، تولید پنجره و سایر محصولات استفاده می شود. شیشه های جدید از چهار ترکیب شن، خاکستر سودا (کربنات سدیم)، سنگ آهک و سایر افزودنی ها ساخته می شود. این افزودنی ها شامل آهن در رنگ (قهوه ای یا سبز)، کرومیوم (فلز درخشان)، فلز لاجورد در رنگ سبز مایل به آّی، آلومینا برای دوام و برم برای بهبود عملیات حرارتی به آن افزوده می گردد. سالانه تمامی شیشه استفاده شده در اروپا در حدود 6/11 میلیون تن تخمین زده می شود. صنعت شیشه در انگلستان با به کارگیری تکنولوژی بالا ظرفیت بازیافت خود را به بالای یک میلیون تن در سال رسانیده است. وابستگی مواد دیگر و قابلیت غیر قابل انکار شیشه، با توجه به تمامی مشکلات، بازیافت آن یک مساله اجباری و اضطراری می باشد. 7 درصد شیشه ها به طور میانگین از زباله های خانگی تولید می شود، به طوری که در سال 2001 بیش از 5/2 میلیون تن از این مواد سوزانده شده است. برای ساخت شیشه انرژی زیادی در استخراج و حمل و نقل مواد صرف می شود. در این فرآیند ترکیب مواد را باید در دمای بسیار بالا انجام داد و حجم بالای سوخت فسیلی استفاده شده در آن دی اکسید کربن و گازهای گلخانه ای بسیاری تولید می کند. به طور مثال در سال 2002 در صنعت شیشه انگلستان در حدود