رنگ های اصلی (اولیه):

رنگ های اصلی شامل سه رنگ زرد، آبی و قرمز است که با این سه رنگ می توان همه رنگ های موجود در طبیعت را – حتی رنگ سیاه- به دست آورد. البته حضور رنگ سفید الزامی است. از ترکیب رنگ های اصلی رنگ های ثانویه به دست می آید:

 نارنجی = زرد + قرمز

رنگ های ثاویه: بنفش= قرمز + آبی

رنگ های اصلی: سبز= آبی + زرد

رنگ های مکمل:

رنگ های مکمل در واقع نوعی تضاد هستند که به هنگام مشاهده همدیگر را طلب می کنند و در کنار هم ایجاد تحرک می کنند و یکدیگر را کامل می کنند. هرگاه دو رنگ مکمل با هم ترکیب شوند نتیجه خاکستری خواهد بود و تحرک آن از بین خواهد رفت و رنگی خنثی به دست خواهد آمد. اما دو رنگ مکمل در کنار هم موجب درخشانی و جلوه یکدیگر هستند. در طبیعت رنگ های مکمل در کنار هم به زیبایی مشاهده می شوند. چنان که گل سرخ در میان انبوهی از برگ های سبز قرار دارد. تضاد رنگ های مکمل از ساده ترین تضادهاست. رویت یک رنگ باعث می شود تا مکمل آن رنگ بر روی رنگ همجوار آشکار گردد. می توان همه رنگ های مکمل را دو به دو با نسبت های نامساوی و مساوی با هم ترکیب نمود و طیف وسیعی از خاکستری های رنگی به دست آورد.

مکمل رنگ قرمز = رنگ سبز(آبی+ زرد)

مکمل رنگ زرد= رنگ بنفش (آبی + قرمز)

مکمل رنگ آبی= رنگ نارنجی ( زرد+ قرمز)

کنتراست صد در صد رنگ – این تضاد مبین کنتراست صد در صد حاصله از رنگ می باشد ( جدا از کنتراست تیره- روشنی) و در عین حال همان کنتراست همجواری دو رنگ مکمل اند که از طرفی در مورد بعضی رنگ ها در تضاد با تاثیرات هماهنگی قرار می گیرند. تصویر گامی هماهنگ از خاکستری هایی است که از ترکیب رنگ های مکمل بوجود آمده اند. گام مزبور ترکیب شده از دو جفت رنگ مکمل نزدیک به هم می باشد که خاکستری در همین گام بر دو جفت دیگر غالب است.

رنگ و کنتراست:

کنتراست به معنای تضاد است و یکی از اصل های پایه ای رشته های گوناگون هنر است. تضاد و کشمکش متقابل عناصر اثر هنری موجب برقرار شدن ارتباطی منطقی ولی متضاد بین اجزا می شود و در تاثیرگذاری اثر بسیار موثر است، چرا که درک انسان از بسیاری چیزها با تجربه و مقایسه ی شکل، کیفیت و معناهای آنها به دست می آید. در هنرهای تجسمی نظیر نقاشی، عکاسی و گرافیک منتراست های رنگ، تیرگی- روشنی، اندازه، جهت، بافت، پهنی- باریکی، هندسی- غیرهندسی و ... به کار می رود و اثر هنری را تاثیر گذار می کند. برای نمونه، رامبراند معمولا از کنتراست شدید تیرگی- روشنی بهره گرفته و با تابانیدن نور در بخش های مورد نظرش که در میان سایه های تیره وسیع در تابلو قرار گرفته اند، بر این بخش ها تاکید می کند.

رنگ های اصلی:

آبی- قرمز- زرد

رنگ های روشن:

رنگ اصلی + سفید

رنگ های تیره:

رنگ اصلی + سیاه

رنگ های روشن: وقتی که میزان مناسب رنگ به یک رنگ اصلی بیفزاید به طریقی که هنوز مایه ای از رنگ اصلی باقی بماند شما به روشن ترین و یا نامفهوم ترین بیان از رنگ اصلی رسیده اید و اگر تمامی رنگ های اصلی را به این حد رقیق کنید و در کنار هم به کار برید، میل بسیاری به همنشینی پیدا می کنند و به ترکیبی می رسید که برای القاء حالتی از سبکی بسیار مناسب است.

رنگ های تیره: یک رنگ اصلی را به میزانی با سیاه درآمیزید که هنوز اندکی از هویت رنگ اصلی باقی بماند، آن رنگ را به حداکثر تیرگی رسانیده اید و ترکیبی از رنگ های تیره با درجات مختلف فضایی شیئی را قرار دهیم که رنگ روشن تری نسبت به فضای اطراف خود داشته باشد، گویی بر آن نور تابانده ایم به قابی برای را می پوشاند و در عین حالی و کاملا برجسته کرده ایم. مشکی زواید غیر ضرور نمایش ارزش اشیاء و محصول مورد نظر بدل می شود. رنگ های تیره چون رنگ های قرمز، ارغوانی تیره، سبز تیره و یا آبی تیره احساسی از بزرگی و قدرت و فرادستی را منتقل می کند و به وسایل و محصول ما نیز ارزش و قداست ویژه ای می بخشد. تاثیر آن وقتی به نهایت می رسد که در بین گروهی از رنگ های روشن تر به کار گرفته شود.

رنگ های گروه کار:

از میان رنگ ها، سه رنگ سبز، قرمز و زرد را رنگ های گروه کار می نامند و رنگ آبی غیر فعال و آرامش دهنده و با کار و فعالیت ارتباطی ندارد، بلکه به آرامش و خشنودی مربوط می شود. از لحاظ توانایی شان برای ایجاد و حفظ عمل موثر ایفا "گروه کار" نقش هایی که این سه رنگ می نمایند، عبارتند از: موجب نرمش پذیری اراده می شود. این نرمش پذیری به شخص امکان می دهد تا: "سبز" در برابر مشکلات ایستادگی کند. از طریق این ایستادگی است که شخص می تواند کاری را به انجام رساند و بدین سان موجب کسب احترام بیشتری برای خود شود. نیروی اراده را به وجود می آورد، این نیرو خواهان عمل و کارآیی است و این امر نیز: "قرمز" به نوبه خود موجب خشنودی خاطر می گردد، زیرا فعالیت مناسبی را انجام داده است. موجب لذت ارادی از عمل گردیده و به شخص توانایی یش بینی وضع خود و نتایج: "زرد" فعالیتش را در آینده می دهد. حتی از آن هم فراتر رفته و شخص را وادار به تفکر می کند.

ادامه در مقاله بعد ...

منبع: ماهنامه صنایع چاپ و بسته بندی فروردین و اردیبهشت 97